Na teritoriji srednjeg Banata registrovano je 336 arheoloških lokaliteta. Novca za ozbiljnija istraživanja nema, pa je ozbiljan turistički potencijal skriven od javnosti a o istoriji Zrenjanina može sa saznati jedino u muzeju.
Na teritoriji grada Zrenjanina i njegove šire okoline živeli su ljudi i pre više vekova.
Kako su živeli, čime su se bavili, odakle su došli i gde su odlazili, jedva da znamo.
Naime, od čak 336 registrovana arheološka lokaliteta, relativno mali broj je istražen.
ISTORIJA SREDNJEG BANATA
Na teritoriji srednjeg Banta registrovano je 336 arheoloških lokaliteta.
U samom gradu i ataru oko njega registrovano je 46 lokaliteta iz perioda od praistorije do srednjeg veka. Arheološki su istraženi antički i srednjovekovni lokalitet kod Toplane 1983. godine, 1987. istražena je srednjovekovna nekropola kod Bime i poslednji, u radnoj zoni Jugoistok – nekropola, 2009. godine.
U zoni Jugoistok otkrivena su dva keltska groba. Srednjovekovna nekropola se materijalom vezuje za period prve polovine 15-og veka.
Arheoloških nalazišta ima i u naseljenim mestima.
U Aradcu, čak 15, i to iz perioda od praistorije do srednjeg veka. Arheološki su ispitani Kameniti vinogradi, Konopnica, Mečka i Leje.
U Botošu je registrovano 13 arheoloških lokaliteta od kojih je u prošlom veku istražena Živanićeva dolja.
U mnogim naseljenim mestima arheološka nalazišta samo su registrovana a nisu istražena.
U ataru Farkaždina je otkriveno šesnaest lokaliteta iz perioda od praistorije do srednjeg veka a ispitani su Selište i Paunovo.
U Orlovatu su, od 8 lokaliteta, ispitana dva: Vinogradske duži i Ciglana.
PERLEZ BOGAT ARHEOLOŠKIM MATERIJALOM
Perlez je jedno od sela koje je veoma bogato arheološkim materijalom. U ataru sela je registrovano dvanaest višeslojnih lokaliteta.
Najpoznatije i veoma često ispitivano je nalazište Batka koje je sistematski istraživano 1949, 1969, 1970-1990, 2008. i 2009. godine.
Nalazište Batka pripada vinčanskoj kulturi 4500 – 3300. godine pre nove ere. Karakteristike ove kulture su da se naselja najčešće podižu pored reka. Objekti za stanovanje su zemunice i nadzemne zgrade. Nosioci vinčanske kulture su zemljoradnici. Alatke se izrađuju od glačanog kamenja i životinjskih kostiju. Najviši domet ova kultura dostiže u tehničkoj obradi i oblikovanju grnčarije, bogatoj dekoraciji a naročito brojnoj i raznovrsnoj plastici.
Na žalost, osim stručnjacima, čak i istražena arheološka nalazišta nisu dostupna široj javnosti, iako se u njima krije ozbiljan turistički potencijal.
