Jedna od najstarijih kuća u Zrenjaninu, koja na žalost nije sačuvana, jeste kuća plemićke porodice Demko – Beljanski.
Ova kuća se nalazila na mestu gde se danas nalazi zgrada DDOR-a i zgrada Komiteta.
O kući porodice Demko – Beljanski zna se zahvaljujući Dejanu Vorgiću, istoričaru iz Narodnog muzeja u Zrenjaninu. I ova je priča nastala zahvaljujući Dejanu.
Plemićka porodica Demko – Beljanski starinom potiče iz Gornje Ugarske, ali su se tokom vremena pojedini njeni članovi preselili u južnije krajeve. Tako je i deda Pal Demka došao početkom 19. veka u Torontalsku županiju.
– Pal Demko – Beljanski je rođen u mestu Simand na porodičnom imanju u Aradskom okrugu 1838. godine. Završio je Gimnaziju u Aradu, a studije pravnih nauka u Budimpešti 1861. godine. Nakon toga se seli u Veliki Bečkerek gde do 1863. godine otvara advokatsku kancelariju i ženi se sa Katalin Štajngasner – priča Dejan Vorgić.
Godine 1872. Pal Demko postaje jedan od osnivača Velikobečkerečke štedionice i jedan od suvlasnika kuće iza katoličke crkve za koju se smatralo da potiče još iz turskog doba. Sa sigurnošću možemo tvrditi da je kuća postojala još u 18. veku i da je preživela veliki gradski požar iz 1807. godine. Ova kuća, koja se prethodno nalazila u vlasništvu nemačke porodice Grob, kasnije dobija narodni naziv – Demkova kuća. Pal Demko je kuću adaptirao u duhu romatizma i opremio je savremenim nameštajem i starinama.
Kao advokat, bio je zastupnik Mađarske zemaljske kreditne banke. Od 1879. bio je postavljen za komesara za poljoprivredu. Godine 1886. bio je imenovan za sudiju, ali se ubrzo vraća advokaturi. Godine 1884. kandidovao se za narodnog poslanika i od tada pa sve do 1901. godine bio je poslanik u budimpeštanskom parlamentu. Veliku popularnost stekao je i među srpskim narodom, koji mu je spevao i Demkovo – kolo iliti „Živio Paja Demko – naš poslanik“.
„Paja Demko živio, on je naš i bijo;
biraćemo ga i sad – neka, jer je baš za njega (…)“
„Hej dobro znamo, da s’ u Demka ne varamo;
Demko s’ vladom daće prava, što ih zakon odobrava“.
Kao pravnik Pal Demko je imao veliki ugled, posebno u oblasti kaznenog prava. Bio je pobornik osnivanja sportskih društava. I sam je učestvovao u konjičkim takmičenjima i trkama hrtova, gde je postigao značajne uspehe. Pal Demko – Beljanski je preminuo 1904. godine i za sobom je ostavio sedmoro dece (Pal, Deže, Endre, Vidor, Margit, Ištvan, Mikloš). Sahranjen je na lokalnom katoličkom groblju.
– Nakon smrti Pala Demka – Beljanskog 1904. godine staru kuću je nasledilo njegovih šestoro sinova. Međutim, deo porodice nakon određenog vremena napušta Veliki Bečkerek. Jedan od sinova, dr Pal Demko mlađi (1866-1937), otišao je na notarsku službu u Mako, dok se Deže Demko (1869-1936) preselio u Budimpeštu. U tom trenutku brigu i odgovornost o kući preuzima Ištvan (Stevan, Pišta) Demko – Beljanski. Na osnovu otkupa od ostale braće i prenosom imovine on postaje kompletan i jedini vlasnik Demkove kuće 1927. godine – nastavlja Dejan Vorgić.
Stevan (Ištvan) Demko bio je ugledna ličnost međuratnog perioda u gradu. Naklonost ka sportu nasledio je od oca, što vidimo na primeru da je bio od 1937. godine predsednik veslačkog kluba Triton (ranije Torontal). Igrao je tenis, kretao se u visokom društvu i bio omiljen među ženama. Takođe, bio je i značajan posednik obradive zemlje, a prema podacima iz 1938. godine u svom vlasništvu je imao 35 hektara, istražio je Dejan Vorgić.
Potom su usledila smutna vremena Drugog svetskog rata. Godine 1943. Stevan Demko postaje član Podunavskog kulturnog saveza Mađara, a nakon oslobođenja 1944. godine proglašen je saradnikom okupatora i upućen je na odsluženje kazne. Demkova kuća je 1945. konfiskovana, a bogatstvo enterijera i pokućstva kuće je prepušteno zubu vremena, neodgovornosti pojedinaca i drugim faktorima.
Krajem 1946. i početkom 1947. godine na inicijativu tadašnjeg Gradskog muzeja u Zrenjaninu spašen je deo predmeta od istorijskog, umetničkog i etnološkog značaja koji se nekada poticali iz Demkove kuće. Jedan deo ovih predmeta čuva se i danas u Muzeju, dok su umetničke slike i drugi materijal kasnije vraćeni prvobitnom vlasniku.
Međutim, priča o jednoj od najstarijih kuća u tom trenutku u gradu se ne završava. Nakon usvajanja novog gradskog Direktivnog urbanističkog plana 1958. godine za nju više nije bilo mesta. Sredinom 1960. godine doneta je odluka o njenom uklanjanju i krajem godine se pristupilo rušenju. Prilikom raščišćavanja i nivelacije terena u dvorištu kuće su pronađene stare zidine od pečene cigle debljine 80 centimetara i peć od cigala u kojoj su se nekada pekli lonci i ćupovi. Usled tempa izvođačkih radova i nedovoljno stručnjaka na terenu ovaj pronalazak nije adekvatno arheološki proučen i istražen. Poslednje dane kuće fotografski su zabeležili stručnjaci Narodnog muzeja i Istorijskog arhiva iz Zrenjanina.
