Možda je neka kosmička pravda što sa prozora svojih kancelarija stručnjaci zrenjaninskog Zavoda za zaštitu spomenika kulture svakog dana gledaju u kuću preko puta koja se polako i tiho urušava. Sve dok se ne uruši toliko da je neko sruši.
Dakle, nestaće pred očima koji treba da je zaštite i sačuvaju.
A kuća o kojoj je reč, u ulici Kralja Aleksandra Prvog Karađoređvića 40, ima veliki značaj za ovaj grad.
Jedna je od poslednjih zgrada građenih u duhu klasicizma, a druga njena vrednost je u tome što je u toj kući živela porodica velikih dobrotvora tadašnjeg Velikog Bečkereka.
Izgrađena je u prvoj polovini 19. veka, u stilu klasicizma. Balkon od livenog gvožđa, koji još uvek opstaje na zgradi, izgrađen je nešto kasnije, odnosno u osamdesetim godinama istog veka.
Kuća je to Emilije i Kuzmana Munčića, poznate trgovačke porodice i još poznatijih dobrotvora.
O Kuzmanu i Emiliji na kući ni reči. Ni ko su bili, ni čime su nas zadužili.
O njima piše na Vikipediji.
Kuzman Munčić bio je srpski pravnik, veleposednik i dobrotvor. Pravnik po struci, posle nekoliko nameštenja, premešten je u Okružni sud u Velikom Bečkereku. U njemu se 1855. godine oženio Emilijom – Milkom, ćerkom veleposednika Jakova – Jaše Vekeckog iz Jarkovca.
Kuzman je bio više godina crkveni odbornik i predsednik bečkerečke srpske pravoslavne crkvene opštine. Kao crkveni staratelj iste crkvene opštine, težio je da popravi njeno materijalno stanje. Pod stare dane, kao staratelj nadzirao je radove na velikoj crkveno-opštinskoj kući u “glavnoj ulici” u Bečkereku. Taj crkveni dom (koji se nalazi na uglu, oko i iznad centralne apoteke) započet u prvoj polovini 1895. godine, koštao je oko 53.000 forinti.
Veliki narodni dobrotvor postaje sledeće godine, kada je oporukom od 8. novembra 1896. godine celo imanje – 217 jutara oranice, vredno oko 80.000 forinti, ostavio u dobrotvorne svrhe. Od te zemlje je za njenog života prihode uzimala udovica Emilija, na kojoj je ostalo da odredi cilj zadužbine. Emilija je uskoro osnovala “Fond za izdržavanje sirotih srpskih pravoslavnih devojaka”. Njihova fondacija opredeljena za stipendije je započela rad 1905. godine.
Kuzmanova supruga Emilija Munčić godinama se bavila dobrotvornim radom. Bila je prva predsednica Dobrotvorne zadruge Srpkinja u Bečkereku, osnovane 1884. godine. Još 1878. godine, kao ovlašćena od strane Ugarske države, skupljala je po Banatu priloge za ranjenike u Srbiji. Za vreme Srpsko-bugarskog rata 1885. organizovala je prikupljanje i slanje sanitetskog materijala za tri hiljade ranjenika nakon bitke kod Slivnice. Zbog toga ju je kralj Milan Obrenović godinu dana kasnije odlikovao medaljom kraljice Natalije.
Emilija dolazi iz porodice dobrotvora. Njen otac Jakov Jaša Vekecki iz Jarkovca, bio je ugledan i imućan, srpski rodoljub koji se istakao u srpskom narodnom pokretu 1848/49. godine.
Zaslužna je za zapaženo učešće Velikog Bečkereka na izložbi narodnih rukotvorina održanoj u Novom Sadu 1884. godine i osnivanje velikobečkerečke ženske zadruge, čiji je predsednik bila. Zajedno sa svojim mužem pomogla je rad Srpske velikobečkerečke čitaonice.
Po svemu, Munčići, jedna od najuglednijih porodica koja je ikada živela u ovom gradu, mnogo nas je zadužila.
Kako im vraćamo, vidi se.
